Begrijpen

van

Klimschalen:

Hoe

de

Nummers

op

de

Muur

te

Lezen

Het Doel van een Goede Klimschaal

Bij het beoordelen van klimroutes spelen veel factoren een rol: wandhoek, greepgrootte, variëteit aan voetsteunen – deze kunnen nog relatief objectief worden gemeten. Het wordt echter lastiger wanneer rotskwaliteit, ligging of zichtbaarheid in beeld komen. Sommige wanden kunnen 's middags nare schaduwen werpen, waardoor grepen bijna onzichtbaar worden. Aan de andere kant, als je klein van stuk bent, heb je soms geen andere keuze dan van de ene greep naar de andere te springen – of je lot te accepteren, je missie op te geven en met zoveel mogelijk waardigheid naar beneden te klimmen.

Dan zijn er dingen zoals temperatuur en vochtigheid om rekening mee te houden: wat haalbaar lijkt bij koel, droog weer, wordt een glijpartij in de zomer. Bovendien zijn klimroutes nooit statisch. Grepen slijten, breken af – en zo kan een solide 5.11a gemakkelijk van de ene op de andere dag in een 5.12a veranderen. Houd er rekening mee dat het beoordelen subjectieve factoren omvat die een algemene consensus vormen. Wat voor jou als een 5.9 voelt, kan voor iemand anders een 5.10a zijn.

Kortom: Een beoordelingssysteem kan slechts een poging zijn om al deze aspecten in een enkele waarde vast te leggen. En precies daar ligt de uitdaging.

De Meest Voorkomende Klimbeoordelingsschalen

Beoordelingssystemen verschillen per land, discipline en traditie – maar ze zijn allemaal indicatoren van de moeilijkheidsgraad van een route. Sommige houden ook rekening met de mate van inzet en veiligheid als onderdeel van de algehele beoordeling. Sportklimroutes worden vaak beoordeeld met het Franse systeem, terwijl boulderen meestal het Fontainebleau-systeem gebruikt. Het Britse beoordelingssysteem gaat zelfs nog een stap verder en geeft daarnaast het beschermingsniveau, de blootstelling en het valrisico aan. Om je klaar te maken voor je volgende klimtrip, hier een overzicht van de meest voorkomende beoordelingssystemen:

Franse Klimschaal

Zoals eerder vermeld, heeft de Franse schaal zich gevestigd als de standaard in sportklimmen, vooral in Europa, maar ook internationaal. Beginnend bij 1 (zeer gemakkelijk), gaat de schaal verder via 4, 5, 6, enzovoort, tot (momenteel) 9c. Vanaf graad 5 worden letters (a, b, c) en onderverdelingen zoals "+" gebruikt – bijvoorbeeld, 7a, 7a+, 7b, enzovoort. Een route met de beoordeling 7a+ is dus moeilijker dan 7a, maar gemakkelijker dan 7b. Dit wordt gevolgd door 7b+, dan 7c, 7c+, voordat het verder gaat met 8a.

Echter, een Franse 7a+ is niet identiek aan dezelfde beoordeling in andere systemen – vooral niet in klimzalen buiten Europa.

UIAA: De Internationale Klimmoeilijkheidsschaal

De UIAA-schaal (Union International des Associations d'Alpinisme) lijkt op de Franse schaal, maar gebruikt Romeinse cijfers. Je komt deze waarschijnlijk tegen in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland, evenals op traditionele alpiene klimroutes.

De schaal loopt momenteel van I (zeer gemakkelijk) tot XII (uiterst moeilijk) – met hogere graden die toevoegingen gebruiken zoals "-", "vlak" en "+". Als je al begrijpt hoe de Franse schaal werkt, zal deze gemakkelijk voor je zijn om uit te werken. De moeilijkheidsgraden van gemakkelijk naar moeilijk zouden bijvoorbeeld zijn V-, V, V+, VI-, enzovoort.

Saksische Moeilijkheidsschaal

In het Elbezandsteengebergte en aangrenzende regio's geldt de Saksische schaal. Deze combineert technische moeilijkheid en risico in één beoordeling, met gebruik van Romeinse cijfers zoals de UIAA-schaal. Vanaf VII wordt het verder onderverdeeld met letters, bijvoorbeeld VIIa, VIIb, VIIc, enzovoort.

Zekeringsomstandigheden zijn daar bijzonder uitdagend – kortom, het is traditioneel klimmen ("Trad") met veel persoonlijke verantwoordelijkheid.

Yosemite Decimale Systeem van de VS

In de Verenigde Staten wordt het Yosemite Decimale Systeem (YDS) gebruikt – ook wel de Sierra-schaal genoemd. Het begint bij 5.0 en loopt momenteel op tot 5.15d. Vanaf 5.10 worden letters van "a" tot "d" toegevoegd – bijvoorbeeld 5.10a, 5.10b, enzovoort –, volgens het classificatiesysteem van de Franse en Saksische schalen.

Het YDS wordt vaak gebruikt in sport- en tradklimmen, maar richt zich puur op het beoordelen van fysieke moeilijkheid.

Brits Beoordelingssysteem

In Groot-Brittannië wordt het wat complexer. Hier wordt de E-schaal ("Effort") gebruikt om niet alleen technische moeilijkheid te evalueren, maar ook psychologische stress en zekeringsomstandigheden. Het bestaat uit de volgende componenten:

• Technische Graad (bijv. 4c, 5b, 6a) geeft het technisch meest uitdagende deel van de route aan.

• Bijvoeglijk Naamwoord Graad (bijv. S "Severe", HS "Hard Severe", E1 tot E11) evalueert de gehele route – inclusief beschikbare bescherming, blootstelling en valrisico.

Dit betekent dat een route technisch gemakkelijk kan worden beschouwd, maar toch een hoge E-beoordeling kan krijgen als de bescherming slecht is of zelfs potentieel gevaar oplevert voor klimmers.

Australië: Gewoon Optellen

Terwijl de E-schaal het hoogste niveau van complexiteit vertegenwoordigt, houdt Australië het veel eenvoudiger. Het begint rond 11 (gemakkelijk) en loopt momenteel op tot 36, wat ruwweg overeenkomt met Frans 9a of UIAA XI. Er zijn geen letters of plus-min divisions – je telt gewoon op. Routes kunnen echter heel verschillend aanvoelen om te navigeren, afhankelijk van het gebied en het terrein.

Braziliaanse Schaal

Als je een klimtrip naar Zuid-Amerika plant, moet je zeker de tijd nemen om je vertrouwd te maken met het Braziliaanse beoordelingssysteem. Net als de UIAA- of Saksische schaal, maakt het gebruik van Romeinse cijfers van I–XI. Gemakkelijke routes tot beoordeling VI kunnen worden aangevuld met "sup" (voor "superior"), bijvoorbeeld VIsup. Vanaf graad VII worden de letters a, b en c toegevoegd, volgens het Franse model om verder te differentiëren tussen moeilijkheidsniveaus.

Hulpklimmen – Wat Betekenen A0, A1 & Co.?

Bij hulpklimmen gebruik je actief bescherming voor voortgang omhoog. Hier zijn de belangrijkste graden:

• A0: Beschermingspunt gebruikt als trede of greep ("aiding")

• A1: Beweging met voetlussen

• A2-A5: Toenemende moeilijkheid, verankeringspunten verslechteren progressief, hoog risico

Beoordelingssystemen in Boulderen

De eerdere beoordelingsschalen waren allemaal gericht op touwklimmen. Boulderen ziet er echter heel anders uit. Hier ligt de focus op het meten van explosieve kracht en perfecte bewegingssequenties – maar niet op uithoudingsvermogen, tactiek of bescherming. Vergeleken met sportklimmen, zou je het kunnen vergelijken met een 100-meter sprint versus een marathon.

Bij boulderen kom je vroeg of laat de Fontainebleau-schaal (kort: Fb) tegen – het is de gouden standaard, vooral in Europa. Zoals de naam al doet vermoeden, komt het uit het legendarische bouldergebied Fontainebleau in Frankrijk en ligt het vrij dicht bij de Franse beoordeling voor klimroutes.

De schaal begint bij 2 ("makkelijk"), oplopend in **a-, b-, en c-**stappen tot niveau 5. Vanaf 6a wordt het serieus, en beoordelingen zijn ofwel recht of gemarkeerd met een "+" – wat betekent dat de boulder iets moeilijker is. Als je wilt weten waar de absolute top ligt: de moeilijkste bevestigde boulder tot nu toe is 9a – een serieuze maatstaf!

Dan is er de Fb traverse-beoordeling. Het principe blijft hetzelfde, maar omdat traverses meestal meer op uithoudingsvermogen zijn gebaseerd en minder explosief, worden ze iets gemakkelijker beoordeeld. Een 8a+ traverse komt daarom ruwweg overeen met een 8a boulder.

Als je ooit gaat boulderen in de VS, kom je uiteindelijk de V-schaal tegen. Het is daar het leidende beoordelingssysteem en werkt iets anders dan de Fontainebleau-schaal. De "V" staat voor "Vermin", genoemd naar boulderaar John "Vermin" Sherman, die het systeem heeft gemaakt.

Het begint bij V0, wat ruwweg overeenkomt met 5c op de FB-schaal. Daarna neemt de moeilijkheid lineair toe: V1, V2, V3... enzovoort, tot momenteel V17 (overeenkomend met een 9a boulder) – de moeilijkste bevestigde bouldercrux ter wereld. In tegenstelling tot de Fb-schaal zijn er geen a-, b-, of c-subdivisies, waardoor het iets lineairder is.

Kunnen Moeilijkheidsgraden Gemakkelijk Worden Omgezet?

Het korte antwoord: Nee – althans niet precies. Hoewel er tal van vergelijkingstabellen en converters zijn, is er vaak nog veel speelruimte. Een Franse 6c is niet altijd zo moeilijk als UIAA 8, en zelfs als een boulderaar 7a beheerst, betekent dat niet automatisch dat ze ook een 9+ sportklimroute kunnen doen – omdat beide disciplines volledig verschillende vaardigheden vereisen. Terwijl sportklimmen voornamelijk techniek, uithoudingsvermogen en strategisch routelezen vereist, gaat boulderen vaak over precieze bewegingen, lichaamsspanning en dynamische elementen – maar ook complexe techniek, balans en probleemoplossende vaardigheden. In trad klimmen zijn mentale factoren zoals zelfzekeren, risicobeoordeling en routebeoordeling bovendien belangrijk.

We raden aan om tabellen puur als richtlijnen te gebruiken – vooral binnen je eigen prestatievermogen – en altijd het onverwachte te verwachten. Bron: Alpenverein 

Gym vs. Rock Climbing

Even though indoor routes are often rated using the same scales as outdoor routes, there are important differences:

• Indoors: easier to assess, consistent spacing between holds, consistent temperatures

• Rock: Uneven, unpredictable, natural belaying points – but also include the one or other surprise, which correspondingly makes them more psychologically demanding

Climbing halls are often considered "customer-friendly" – which can lead to a serious reality check when you’re outdoors. Especially when engaging in challenging onsight-climbs, it pays off big time if you’re already acquainted with the feel and physics of rocky surfaces.

Conclusion: Understanding Rock Climbing Scales – and Using Them Wisely

Climbing is more than just numbers, letters, and scales. Every route tells its own story – and difficulty is never just a question of grade. With a basic understanding of different rating systems and an open eye for subjective factors, you’ll be able to much better assess your routes – and specifically train for them.

Whether indoors or out in the wild, the main thing is to keep going – and have fun on the wall!